Alasdair MacIntyre (1929) is een Schotse filosoof die beroemd werd met zijn boek After Virtue (1981), waarin hij scherpe kritiek levert op de morele leegte van de moderne samenleving. Volgens MacIntyre zijn we moreel ‘verstrooid’ geraakt: we gebruiken nog wel woorden als ‘plicht’, ‘rechtvaardigheid’ of ‘integriteit’, maar hebben het gedeelde morele kader verloren waarbinnen die woorden betekenis krijgen.
Tegenover deze leegte stelt hij het idee van een praktijk: een sociaal ingebedde activiteit met een interne logica en een eigen opvatting van excellentie. Voorbeelden zijn geneeskunde, muziek, rechtspraak — maar ook sociaal werk, onderwijs en zorg. Een praktijk is meer dan een taak of techniek: het is een gemeenschap van beoefening, waarin mensen samen streven naar goed werk, volgens standaarden die door de praktijk zelf ontwikkeld en gedragen worden.
MacIntyre verbindt dit aan de klassieke deugdethiek: om een goede beoefenaar van een praktijk te zijn, moet je niet alleen technisch competent zijn, maar ook bepaalde karaktereigenschappen — deugden — ontwikkelen. Denk aan moed, integriteit, zorgvuldigheid, eerlijkheid. Die deugden maken het mogelijk om het interne goed van een praktijk na te streven: niet winst, status of efficiëntie, maar bijvoorbeeld herstel, ontwikkeling of rechtvaardigheid.
Voor professionals betekent dit: je bent deel van een ethische traditie, een gemeenschap met waarden die je vormen en waar je verantwoordelijkheid voor draagt. In een tijd van bureaucratisering, marktwerking en meetbaarheid is MacIntyre’s denken een krachtig pleidooi voor herwaardering van de morele bronnen van professies.
MacIntyre nodigt uit om jezelf niet alleen te zien als functionaris of uitvoerder, maar als drager van een traditie — en als iemand die bijdraagt aan het voortbestaan en de vernieuwing ervan.
“Ik kan de vraag ‘Wat moet ik doen?’ alleen beantwoorden als ik eerst de vraag kan beantwoorden: ‘Van welk verhaal of welke verhalen maak ik deel uit?’”
– Alasdair MacIntyre, Na de deugd (After Virtue, 1981)
Leestip: het boek After Virtue is in 2024 in de Nederlandse vertaling uitgekomen: Na de deugd
Reflectie: Welke morele traditie of praktijk voedt jouw handelen als professional? In welk verhaal zie jij jezelf staan — en welk verhaal wil je voortzetten of vernieuwen?