Joan Tronto (1952) is een Amerikaans politiek filosoof en een van de grondleggers van de zorgethiek. In haar werk verlegt ze de aandacht van abstracte principes naar de alledaagse praktijk van zorg: het zorgen voor elkaar in afhankelijkheid, kwetsbaarheid en verbondenheid. Tronto stelt dat zorg geen privézaak is, maar een essentiële maatschappelijke en politieke activiteit. Iedereen heeft zorg nodig, en iedereen geeft zorg – in formele of informele vorm.
In Moral Boundaries (1993) beschrijft ze zorg als een reeks van handelingen, waarin we proberen te beantwoorden aan de behoeften van anderen. Ze onderscheidt daarbij vijf dimensies: aandacht, verantwoordelijkheid, competentie, responsiviteit en solidariteit. Goede zorg is niet alleen een individuele deugd, maar iets dat gedragen moet worden door sociale en politieke instituties.
Voor professionals betekent Tronto’s denken een fundamentele herwaardering van hun werk. Zorg, onderwijs, sociaal werk: het zijn geen ‘zachte’ of secundaire beroepen, maar kernactiviteiten in een democratische samenleving. Professionals zijn geen neutrale uitvoerders, maar betrokken handelaren in afhankelijkheid en wederzijdse vorming. Hun handelen vraagt om voortdurende morele aandacht: voor wie ze zorgen, met wie, en onder welke omstandigheden.
In een samenleving die sterk gericht is op autonomie, efficiëntie en marktrationaliteit, biedt Tronto een krachtig tegenverhaal. Ze pleit voor een zorgzame democratie, waarin we niet denken in termen van onafhankelijkheid, maar in termen van onderlinge afhankelijkheid. Dat vraagt niet alleen iets van individuen, maar ook van beleid, bestuur en organisatiecultuur.
Leestip: Joan Tronto, Moral Boundaries (1993) of Caring Democracy (2013).
Reflectie: Hoe beïnvloedt de organisatie van jouw werk de ruimte om werkelijk zorgzaam te kunnen handelen?